دانلود گزارشهای کارآموزی و پروژه دانشجویی

مقاله معاد

مقدمه

معاد از دیدگاه امام خمینی (ره)

«و ما خلقنا السموات والارض و ما بینهما لاعبین»

مکتب پیامبران الهی بر اساس ایمان به مبدا و معاد استوار است مهمترین امری که در تمام اعصار مورد توجه فرستادگان خدا بوده و حداکثر مجاهده را در راه تحقق بخشیدن به آن مبذول میداشتند آن بوده که انسانها را آفریدگار جهان مومن ساخته و بر ایمان به روز معادشان تأکید و تقویت نمایند.

ایمان به خدا پایه اصل سعادت بشر و شرط اول انسان شدن و انسان زیستن است. ایمان به خدا قیود بردگیها را می­گسلد ، آدمی ر اآزاد می­سازد، او را به ارزش انسانی خود متوجه می­نماید و راه تعالی و تکامل را به رویش می­گشاید. ایمان به روز قیامت حس مسئولیت را در نهاد بشر بیدار می­کند مردم را براه وظیفه شناسی سوق می­دهد، و آنان ر ابه رعایت حدود انسانی خود و احترام به حقوق دیگران وادار می­نماید. بیم از کیفر اخروی، به مسلمانان راستین آگاهی می­بخشد و از گناه و نا پاکی بر حذر شان می­دارد. امید به پاداش الهی، مؤمنین واقعی را فرمانبردار دین خدامی­سازد و آنها را درستکار بار می­آورد. خلاصه اینکه ایمان به معاد، ضامن اجراء اوامر و نواحی خداوند و موجب تخلق انسان به سجایای پسندیده و اخلاق است.

ایمان به روز جزا در جهان بینی مکتب اسلام یکی از ارکان ضروری دین و از جمله اصول قطعی اعتقادی است.

آنچه باید مورد توجه قرارگیرد این است  که در مقابل مکتب الهی اسلام ، مکتب مادی – قرار دارد.

با توضیح مختصر از مقایسه میان جهان بینی مکتب مادی با جهان بینی مکتب الهی اسلام موضوع  روشن می­شود . عدم ایمان به معاد چه تأثیری می­تواند در زندگی فردی، اجتماعی و در نهایت مسیر تکاملی انسان بگذارد.

پیرو مکتب مادی معتقد است که جهان و انسان پدیدهایی هستند صد در صد مادی و بر اثر علل و عوامل گوناگون طبیعی ، انفعال های مختلف مواد به طور تصادف و اتفاق به وجود آمده­اند.

در حالیکه پیرو مکتب اسلام عقیده دارند که هستی، منحصر به ماده و موجودات مادی نیست بلکه آنها قسمتی از عوالم وجودند و قسمت دیگر هستی، فوق ماده و ماوراء پدیده­های مادی است ، هستی تمام موجودات مادی از خداوندی است که خود منزه از ماده ومبّری از نقائص مادی است.

پیرو مکتب مادی اعتقاد داردکه جهان و انسان دو پدیده بی هدفند و در پیدایش آنها برنامه عالمانه­ای بکار نرفته ونقشه حکیمانه­ای طرح نشده است بلکه هر دو در دامن طبیعت ، بدون محاسبه و مصلحت موجود شده­اند. در حالیکه پیرو مکتب اسلام عقیده دارد که در خلقت خداوند بزرگ لغو و بیهوده وجود ندارد در تمام جهان هستی ، هیچ مخلوقی عبث و بی هدف آفریده نشده است.

مکتب مادی، انسان را پدیده یک بعدی می­داند و عقیده دارد که آدمی چیزی جز ماده و خواص و آثار ماده نیست.

اعضاء و اجزایش ، قوای ظاهری و باطنیش ، عقل و هوش و تمام فعالیتهای برونی ودرونی هم همه مادی هستند حتی اندیشه ها و افکار انسان نیز ناشی از عوامل مادی است که در مغز جای گرفته­اند در حالیکه مکتب الهی اسلام، انسان را دو بعدی می­داند، یکی بعد مادی و دیگر بعد معنوی، قرآن کریم هم به بعد مادی «ولقد خلقنا الانسان من سلله من طین»[۲] و هم به بعد معنوی انسان اشاره می­کند که همان نفس یا روح آدمی است «ثم انشأناه خلق آخر»[۳]

پیرو مکتب مادی خود را مخلوق ماده نادان و معلول عوامل اتفاقی می­داند پیرو مکتب الهی اسلام خود را مخلوق خدا می­داند و عقیده دارد که خالق دانا او را بر مبنای حکمت و بر اساس مصلحت آفریده است به او عقل و هوش و فطرت توحیدی داده و با هدایت تشریعی مسیر حق را به او ارائه کرده است پیرو مکتب مادی تصور می­کند که حیات انسان همانند سایر جانوران فقط در همین دنیای مادی است و با رسیدن مرگ به کلی پایان می­پذیرد. در حالیکه پیرو مکتب الهی اسلام عقیده دارد آنچه زوال می­پذیرد جسم مادی انسان است و روح انسان همچنان باقی است و پس از مرگ با شرایط تازه­ای به حیات خود ادامه می­دهد.

امام خمینی (ره) یکی از شخصیتهای بزرگ دینی و سیاسی معاصر ماست که در نوع خود بی نظیر یا کم نظیر بود . امام در عرفان هم در حوزه نظر یک استاد مسلم بودنند، هم در حوزه عمل عارف و اهل طریقت بودنند.

آنچه قابل توجه است اینکه شخصیت سیاسی و عرفانی و فقهی امام (ره) بر اکثریت روشن است. البته با شدت و ضعف ، لکن اعتقاد دارم کمتر کسی از شخصیت فلسفی امام آگاهی دارد، و این درحالی است که ایشان حدود سه دهه فلسفه تدریس کردند. ایشان استادی همچون آیت الله رفیعی قزوینی درفلسفه داشته و شاگردی چون استاد مطهری تحویل جامعه داده­اند.

مسأله معاد یکی از مهمترین مسائل در حوزه دین بوده و فیلسوفان در تبیین و اثبات آن بحث های مفصلی داشته­اند در این تحقیق می­خواهیم:

معاد از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) مورد بررسی قرار دهیم که قطعاً این امر ما را با اندیشه­های فلسفی امام آشنا خواهد کرد. از خداوند بزرگ استمداد می­طلبم این حقیر را در این تحقیق موفق گرداند.

فصل اول

ضرورت وجود معاد

ضرورت وجود معاد :

مقدمه: هر انسانی فطرتاً میل به کمال و جاودانگی دارد، شاید بسیاری از انسانها تصویری منطقی از کمال و جاودانگی در ذهن خود نداشته باشند وهر انسانی کمال را چیزی بداند که حقیقت کمال غیر از آن باشد، اما آنچه مسلم است اینکه بشر در جستجوی کمال است فقدان انسانها سبب شده است که همواره به سوی وجدان در حرکت باشند.

میل به بقاء که مهمترین عامل آن حب ذات می­تواند باشد از دلایل مهم گرایش انسان به مسأله جاودانگی است. قوانینی که در طبیعت حاکم است عقلاً نشانگر آن است که تحقق کمال و جاودانگی در این عالم برای انسان ممکن نخواهد بود و عالم دیگری باید وجود داشته باشد تا تحقق کمال میسر شود. مسأله معاد از این جهت اهمیت فراوان دارد چرا که کمال و جاودانگی با وجود آن معنای واقعی پیدا می­کند، تبیین عقلائی و اثبات آن ، می­تواند میل به جاودانگی را در انسانها به صورت منطقی و هدفمند تقویت نماید و این امر در سیر زندگی بشر به لحاظ کیفی تأثیر بسزائی خواهد داشت. تأکید ادیان الهی ، خصوصاً دین مبین اسلام و فیلسوفان حاکی از اهمیت این موضوع است.

«ایمان به زندگی پس از مرگ از جمله الهامات فطری است. شواهد تاریخی نشان می­دهد که بشر در طول تاریخ زندگی پس از مرگ ایمان راسخ داشته است، این اعتقاد را می­توان از چگونگی ساختمان قبرها و اشیائی که همراه مردگان به خاک می­سپردند مشاهده کرد»[۴]

بنابراین بشر با حب ذاتی که دارد میل به بقاء و دوام همیشه در او جریان دارد و همواره در مقابل فناء مبارزه می­کند. هر عاملی تحت هر شرایطی بخواهد به هستی او آسیبی برساند با تمام قوا ایستادگی می­کند، البته با کمی دقت این میل به بقا و جاودانگی درغیر انسان مثلاً حیوانات می­توان مشاهده نمود،چرا که حیوانات هم با عواملی که بخواهد هستی انها را به خطر بیاندازد مقابله می­کنند.قدر مسلم کیفیت میل به جاودانگی در حیوانات نسبت به انسانها یکسان نیست، میل به حیات ابدی درفطرت انسان سبب شده است که همواره برای حفظ آن تلاش کند واین درحالی است که می­داند روزی می­میرد. با این وجود همچنان به جاودانگی می­اندیشد.

«انسان یک طور خلق شده است که علاوه بر حیات طبیعی، حیات ماوراءالطبیعه هم دارد وآن حیات مابعد الطبیعه حیات صحیح است . تمام تعلمیات انبیاء برای نشان دادن راه و مقصد که همان عالم مابعد الطبیعه است می­باشد»[۵]

می­توان گفت وجود حیات مابعدالطبیعه و ارتباط آن با فطرت انسان سبب شده است انسان علیرغم آن که می­داند روزی خواهد مرد لکن آنرا فناء نداند و همواره به بقاء و جاودانگی بیاندیشد.

اهمیت اعتقاد به معاد:

بی شک اعتقاد به معاد زندگی را برای انسان هدفدار می­کند، آگاهی از کیفیت معاد و علت وجودی آن انسان را مسئولیت پذیر کرده و سبب می­شود تا او خود را یک موجود رها شده و بی هدف نبیند وجود معاد یعنی رابطه انسان با کمال، به عبارتی دیگر انتقال از یک نقص به سوی کمال ، و دین همان چیزی است که انسان در جستجوی آن است.

« اگر انسان باورش آمد که یک مبدئی برای این عالم هست و یک باز خواستی برای انسان هست، مردن فنا نیست بلکه انتقال از یک نقص به کمال است، انسان را از لغزشها محفوظ نگه داشته و به کیفیت و میل به زندگی او افزوده می­کند.»[۶]

اگر روزی انسان به این نتیجه برسد که هیچ غایتی برای زندگی او نیست و دسترسی به کمال نیز ممکن نخواهد بود ویا اساساً کمال با توجه به مرگ انسان معنایی ندارد دلیلی نمی­بیند تا در جستجوی حقیقت و کمال باشد اما همین که انسان همواره در تلاش برای تحصیل کمال است نشانگر آن است که کمال و حقیقت وجود خارجی دارد و دست یافتنی است. و اگر گروهی نسبت به اهمیت معاد بی اعتنا هستند عدم شناخت و معرفت آنها نسبت معاد و حقیقت انسان است.

«گروهی از دهریون و عده­ای از علمای طبیعی و دسته­­ای از اطباء که اعتقاد عامیانه نسبت به معاد دارند در فلسفه اعتنایی به آنان نبوده و اینها بهره­ای از شریعت اسلام و شرایع آسمانی ندارند.»بنابراین چنانچه معاد به خوبی برای انسان تبیین شود معلوم می­شود که تحقق کمال انسان منوط به تحقق معاد است.

حرکت جوهریه و استمرار حیات:

از حرکت جوهری ملاصدرا به راحتی می­توان معنای حیات ابدی و تحقق منطقی جاودانگی را فهمید وقتی انسان که حقیقت آن نفس اوست در ابتدا جسمانی الحدوث بوده و به تدریج در اثر حرکت جوهریه به تجرد رسیده و بعد هم به عقل فعال متصل می­شود و در این مرحله نفس بدون جسم بقاء پیدا می­کند و روحانی البقاء می­شود این امر نشانگر جاودانگی نفس است چرا که هیچ نیازی به بدن جسمانی جهت تداوم حیات و بقاء ندارد و این به معنای همان پیوستگی حیات دنیوی انسان با حیات اخروی و به معنای دیگر جاودانگی حیات است.

فهرست منابع:

1. خمینی (ره) ، روح اله، ۱۳۸۱ ، تقریرات فلسفه ، شرح اسفار، ج ۳ ، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)
2. ملاصدرا ، محمدبن ابراهیم، ۱۳۸۳ ، الشواهد الربوبیه ، ترجمه دکتر جواد مصلح ، انتشارات سروش
3. خمینی (ره) ، روح اله، ۱۳۷۸ ، معاد از دیدگاه امام خمینی (ره)، فروغ السادات رحیم پور، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره).
4. اکبری ، رضا، ۱۳۸۲ ، جاودانگی ، پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی.
5. مولوی، جلال الدین، دفتر سوم مثنوی.
6. سهروردی، شیخ شهاب الدین، حکمت الاشراق ، ج ۲ .
7. حسن زاده آملی، حسن، ۱۳۷۷ ، هزار و یک نکته، مرکز نشر فرهنگی رجاء ، ج ۱ و ۲ .
8. سبزواری ، ملاهادی، شرح منظومه ، ص ۳۱۳٫
9. ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، مبدأ و معاد، ص ۲۳۸ .

• خمینی (ره) ، روح اله، تفسیر سوره حمد، دفتر انتشارات اسلامی وابسته جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

11. خمینی (ره) ، روح اله، صحیفه نور، ج ۱۹ .

• مطهری، مرتضی، ۱۳۷۶ ، معاد، انتشارات صدرا ، چاپ چهارم.
• فلسفی، محمدتقی، ۱۳۶۰ ، معاد ، هیئت نشر معارف اسلامی.
• پترسون، مایکل و دیگران، چاپ چهارم، ۱۳۸۳ ، ترجمه احمد نراقی، ابراهیم سلطانی ، انتشارات طرح نو.
• طباطبایی ، محمدحسین، ۱۳۷۳ ، حیات پس از مرگ، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
• مظفر، شیخ محمدرضا، ۱۴۱۸ه ق، بدایه المعارف الالهیه فی شرح عقاید الامامیه، شرح سید محسن خرازی، مؤسسه انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
• خمینی (ره) ، روح اله، ۱۳۷۶، چهل حدیث، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره) .

18. خمینی (ره) ، روح اله، ۱۳۷۶، شرح حدیث عقل و جهل، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره) .

• زمردیان، احمد، چاپ چهارم، ۱۳۷۳، حقیقت روح ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی
• خمینی (ره) ، روح اله، زمستان۱۳۷۴، آیین انقلاب اسلامی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره) .
• علامه حلی، کشف المواد فی شرح تجریه الاعتقاد، ترجمه علی محمدی، ۱۳۷۸ ، اتشارات دارالفکی.
• علامه حلی، ۱۳۷۸ ، باب حادی عشر، ترجمه محمدعلی شهرستانی، نشر دانش پرور.
• حسن زاده آملی، حسن، چاپ اول، گشتی در حرکت، مرکز نشر فرهنگی رجا.
• علامه مدرس، محمدتقی، ۱۳۶۱ ، جهان بینی الهی و تصورات بشر، ترجمه دکتر محمد مجدی ، انتشارات نوید.
• امین، احمد، ج ۲ و ۳، راه تکامل، ترجمه احمد بهشتی، ناشر دارالکتاب الاسلامیه.
• چند تن از اساتید فلسفه غرب، فلسفه یا پژوهش حقیقت، ترجمه سید جلال الدین مجتبول ، انتشارات حکمت.
• خمینی (ره) ، روح اله، کشف الاسرار، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره) .
• رفیعی قزوینی، سیدابوالحسین، ۱۳۶۸، رجعت و معراج، انتشارات طه.
• مصباح یزدی ، محمدتقی، شرح اسفار، ۱۳۸۰ ، ترجمه دکتر محمد سعیدی مهر، دفتر انتشارات اسلامی.
• خمینی (ره) ، روح اله،آداب الصلوه، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره) .
• مکارم شیرازی، ناصر، ۱۳۹۶ه ق، معاد و جهان پس از مرگ، انتشارات هدف.
• اتیس، و. ت. ، ۱۳۷۹، عرفان و فلسفه، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، انتشارات سروش.
• خمینی (ره) ، روح اله، ۱۳۶۷، نامه به گورباچف رهبر شوروی سابق صحیفه نور، ج ۲۱ .
• غزالی، احیاء علوم دین، ج ۴٫
• ملاصدرا ، محمدبن ابراهیم، اسفار، ج ۹، انتشارات حکمت.
• شیرازی، قطب الدین، شرح حکمت اشراق.
• مطهری، مرتضی، نقدی بر مارکسیسم، انتشارات صدرا.
• مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، فصل زندگی جاوید و حیات اخروی، انتشارات صدرا.
• خمینی (ره) ، روح اله، طلب و اراده، ترجمه سید احمد خمینی، انتشارات علمی و فرهنگی.
• خمینی (ره) ، روح اله،مصباح الهدایه الی الخلافه و الولایه، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره) .
• مطهری، مرتضی، مقالات فلسفی، انتشارات صدرا.
• سبحانی، جعفر، ۱۳۵۸، شرح اسفار ، ج ۲، به نگارش دکتر محمد سعیدی مهر، دفتر انتشارات اسلامی.
• مصباح یزدی ، محمدتقی، ۱۳۸۰، شرح اسفار، ج ۲، نگارش دکتر محمد سعیدی مهر ، دفتر انتشارات اسلامی.
• خمینی (ره) ، روح اله،شرح دعای سحر،ص ۳۲ – ۳۱، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره) .
• جمعی از اساتید فلسفه ، کیهان اندیشه چاپ ، ۱۳۷۵ ، شماره ۶۸ .
• صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالرحیم افشار زنجانی، ۱۳۷۵، انتشارات اسلامی و ابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
• نهج البلاغه، ترجمه محمددشتی، ۱۳۷۹، مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین (ع).
• ابراهیمی دینانی ، غلامحسین ، معاد از دیدگاه حکیم مدرس زنوزی
• جوادی عاملی ، عبدالله ، ده مقاله پیرامون مبداءومعاد.
• ملاصدرا ، محمدبن ابراهیم .تعلیقه حکمت الاشراق ، چاپ سنگی

(( برای دانلود کلیک کنید ))