دانلود گزارشهای کارآموزی و پروژه دانشجویی

دانلود مقاله بررسی امنیت ملی بین الملل و ایران

طرح تحقیقاتی تاثیر دگرگونی مفهوم امنیت ملی در نظام  بین الملل، بر برداشت امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
مقدمه:
۱- شرح و بیان مساله پژوهش:
مفاهیم سیاسی به تبع محیط سیاسی (داخلی و جهانی) بوجود می آ یند، وبا توجه به هرگونه تغییر در شرایط محیط سیاسی تغییر پذیر هستند، بدین علت دانشمندان علوم انسانی به اتفاق معتقدند، مفاهیم علوم انسانی از ویژگی نسبیت برخوردارند. بنابراین مفهوم امنیت ملی نیز بعنوان یکی از مفاهیم سیاسی از این امر مستثنی نیست. همانطور که می دانیم، تولد اصطلاح امنیت ملی به زمان ظهور دولت – ملت ها بوسیله قرارداد وستفالیا در سال ۱۶۴۸ م بر می گردد. به مجرد اینکه ما بین دولت – ملت ها مرزبندی شد، منافع و امنیت ملی بر اساس مرزها ترسیم گردید. هرگونه تغییر در مرزها، تجاوز محسوب گردیده، امنیت ملی را به مخاطره می کشید. بهمین علت دولت – ملت ها در پی حفظ امنیت خود به تقویت قدرت نظامی، دست زدند. در این زمان،چنین تصور می شد که برتری قدرت نظامی نسبت به سایر همسایگان امنیت ملی را تضمین خواهد ساخت. بنابراین هر دولت – ملتی بدنبال افزایش قدرت نظامی بود.
در این دوره زمانی تنها بعد نظامی و سیاسی مفهوم امنیت ملی از برجستگی خاص برخوردار بود و ابعاد دیگر چندان اهمیتی نداشتند. اما درحال حاضر، مفهوم امنیت بتدریج از انحصار ماهیت بکلی سیاسی آن خارج شده و رفته رفته عوامل غیرسیاسی یا بشدت سیاسی کمتر مطرح می شود.رفاه داخلی و اقتصادی نسبت به مسایل سنتی دفاعی تقدم یافته است. گستردگی مفهوم امنیت نیز ناشی از تغییر و تحولات نظام بین الملل و ساختاربندی جدید در صحنه بین الملل می باشد. بعد از جنگ جهانی دوم با ظهور قطب های اقتصادی نظیر آلمان غربی وژاپن، بعد اقتصادی امنیت ملی مورد توجه قرار گرفت. اما بدلیل اینکه نظام دو قطبی و رقابت بین دو ابرقدرت، بر نظام بین الملل حاکم بود، همچنان بعد نظامی مفهوم امنیت ملی بر دیگر ابعاد، رجحان داشت.
پس از فروپاشی شوروی سابق، مسایل امنیتی حوزه های وسیع تری را شامل شده است. امنیت دیگر یک فرایند یک جانبه و محدود نیست که فقط با ازدیاد قدرت نظامی بتوان آنرا افزایش داد. امروزه مسایل امنیتی، آلودگی محیط زیست، غذا، بهداشت، تامین شغل و مسکن، توسعه، رفاه، افزایش جمعیت، خطرفقر، مسایل فرهنگی و موارد دیگر را شامل می شود که این مسایل راه حل ها و همکاری های فوق ملی را نیز می طلبد.
با فروپاشی شوروی،امنیت بر پایه مؤثر نظامی خارج شده است، البته هنوز هم تهدیدات نظامی می تواند مهم باشد، زیرا توانایی تغییرات اساسی و زیر بنایی در جامعه را داراست. هم اکنون، ابزار نظامی بعنوان پشتوانه قدرت سیاسی بعضی کشور ها بویژه قدرت های بزرگ مطرح است، ولی در حال حاضر امنیت کشورها ممکن است از لحاظ نظامی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مورد تهدید قرار گیرد که ابزار مقابله با اینها، تنها قدرت نظامی نیست. ویژگی تهدیدات جدید باعث گردید تا کشورها به همکاری وتعامل با یکدیگر در سطح جهانی روی آورند‏‏‏، چرا که این تهدیدات، جدا از اینکه یک دولت- ملت را بخواهد تهدید بکند، منطقه وجهان را نیز به مخاطره می اندازد. بنابراین با تغییر وتحولاتی که در روابط بین الملل پس از دهه ۹۰م بوجود آمد.، مفهوم امنیت را نیز دچار تحول نمود. از یک طرف مفهوم امنیت ملی، گسترده تر شد. از طرف دیگر برای تامین و دستیابی به آن از رقابت و برخورد به همکاری و تعامل در این زمینه، تغییر مفهوم داد. قبل از دهه ۹۰ امنیت یک کشور ناامنی سایرین محسوب می گردید. امنیت، «حاصل جمع صفر» معنی می شد. بنابراین همواره درگیری و رقابت نظامی در صحنه بین الملل حاکم بود، در صورتیکه اکنون نه تنها امنیت یک واحد سیاسی، ناامنی سایرین محسوب نمی گردد، بلکه امنیت یکی، امنیت دیگران نیز است. امروزه تهدیدات از ویژگی جهانی برخوردارند، بطوریکه یک واحد سیاسی به تنهایی قادر به مقابله با آن نیست و علاوه بر آن تهدیدی که یک واحد سیاسی را به چالش کشانده، امکان سرایت به سایر واحد های سیاسی را دارد.
به همین علت، نظام بین الملل متوجه تهدیدات نرم افزاری و جدید شده است، بطوریکه اگر هر یک از کشورها با این تهدیدات جدید ارتباط داشته باشند مورد تحریم و حتی تجاوز قرار می گیرد. بویژه، دسته بندی که در دوران جنگ سرد وجود داشت دیگر وجود ندارد، همه کشورها در راستای هم حرکت می کنند. در این بین کشورهای کوچک و جهان سومی قادر نیستند در جهت مخالف عملکرد نظام بین الملل حرکت کنند، نظام بین الملل تمام واحدهای سیاسی را تحت تاثیر گذاشته و آنها را مجبور به انعطاف نموده است، امروزه دیگر هیچ دولتی نمی تواند بدون در نظر گرفتن صحنه بین الملل به تصمیم گیری بپردازد.
در دهه ۱۹۹۰ م دگرگونی های بنیادینی که در عرصه روابط و سیاست بین الملل رخ داد، صاحب نظران را در این عرصه به فکر باز بینی در بسیاری از ارزیابی های خود در مورد مفاهیم و طرق ایفای نقش و همچنین شیوه های دستیابی منافع ملی و امنیت ملی، انداخت. بطوریکه استراتژی ها و تاکتیک های جدیدی برای پیگیری منافع ملی در کشورهای مختلف طرح ریزی شد.
نتیجه گیری
هدف این رساله که بررسی تغییر مفهوم امنیت ملی در نظام بینالملل در اثر تحولات دهه ۱۹۹۰م و تأثیری که بر برداشت امنیتی جمهوری اسلامی ایران گذاشت، میباشد. برای تجزیه و تحلیل این هدف ابتدا به برداشت سنتی مفهوم امنیت در نظام بینالملل پرداختیم. همانطور که در فصل اول این رساله اشاره شد، از برداشت سنتی، همان مفهوم نظامی امنیت ملی در نظر گرفته شده است. شاخصههای امنیت ملی در این برداشت، وسعت قلمرو، جمعیت، مرزهای طبیعی، موقعیت استراتژیک و قدرت نظامی همه دارای ویژگی سخت افزاری میباشند. با توجه به اینکه در این برداشت تهدیدات علیه امنیت ملی سخت افزاری بود. به مفهوم امنیت ملی تنها با بعد نظامی و سخت افزاری نگریسته میشد و سایر ابعاد از درجه اهمیت بسیار نازلی برخوردار بودند. آنچه در این دوره برای یک واحد سیاسی به منظور تأمین امنیت ملی اهمیت داشت تقویت قدرت نظامی جهت جلوگیری از متجاوز، حفظ مرزها بود. از طرف دیگر آنچه بر مفهوم نظامی امنیت ملی در برداشت سنتی دامن میزد، ناشی از ویژگی تهدیدات بود، چرا که در این زمان تهدیدات، تهدیدات نظامی و از جانب کشورهای همسایه (خارجی) بود و مناسبات جهانی را بعنوان صحنهای برای مبارزه بر سر قدرت متکی به قهر سازمان یافته بود، مینگریستند. پس هر واحد سیاسی برای حفظ، تأمین و افزایش امنیت ملی خود میبایستی در هر لحظه آماده دفاع از منافع ملی و موجودیت سیاسی خود میبود. بنابراین واحدهای سیاسی دست به ارتقاء قدرت نظامی میزدند، در این زمان معمای امنیت مطرح میشد. بدین صورت که همه واحدها بدنبال کسب و حفظ امنیت خود بودند، این امر نیز با برتری نسبت به دیگران از بعد نظامی حاصل میشد. همین عامل برخورد منافع را بوجود میآورد. بدین ترتیب که افزایش قدرت هر واحد سیاسی، امنیت سایرین را به چالش میکشاند و نتیجهای جز درگیری و مبارزه بر سر قدرت در صحنه بینالملل نداشت، بدنبال آن کشورها برای کاهش تهدیدات و تضمین امنیت، دستهبندیها و اتحادیههای نظامی را بوجود آوردند.
مکتب رئالیسم دولت را تنها بازیگر سیاسی در صحنه بینالملل میدانست و از دیدگاه این مکتب بعلت حاکمیت جو آنارشی بر صحنه بینالملل تنها هدف دولت افزایش قدرت نظامی و تأمین منافع ملی است. جو آنارشی بر معزل امنیتی دامن زده و دولتها تحت تأثیر این وضعیت و نیاز آنها به بقاء و حفظ موجودیت سیاسی به دنبال جمعآوری قدرت هستند. بنابراین در این زمان دوری باطل از ناامنی و عدم اطمینان حاکم بود. طبق نظر مکتب رئالیسم، امنیت و قدرت تفکیک ناپذیر هستند و رابطهای دائمی بینآن دو حاکم است، هر چه کشوری دارای ضریب بالایی از قدرت باشد، ضریب امنیت آن نیز بالاست. البته در این زمان منظور از قدرت همان قدرت نظامی بود. پس با توجه به چنین شرایطی سایر ابعاد مفهوم امنیت ملی از نظر اهمیت در درجه پائینتری قرار داشتند، تنها در مسیر قدرت نظامی اهمیت داشتند.

(( برای دانلود کلیک کنید ))