فهرست
چکیده رساله: ۵
- اهداف کلی مسکن در کشورهای جهان سوم: ۸
- روابط متقابل اهداف کلی مسکن و دیگر هدفهای اجتماعی: ۸
- نتایج طرحهای اجرا شده مسکن در ایران: ۹
- اشکالات مسکن مدرن: ۱۰
- روحیه جمعی در افراد: ۱۱
- فردگرایی و خانواده هسته‌ای بجای جمع‌گرایی: ۱۱
- عوامل موثر در بررسی وضعیت مسکن: ۱۲
- پیامدهای فرایند انتخاب مسکن برای ساکنین: ۱۳
- اهداف کلی اجتماعی مسکن: ۱۳
- بررسی ابعاد کمی نیاز مسکن- شاخصهای کمی: ۱۴
- عوامل ایجاد تغییرات در مسکن: ۱۷
- عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت زندگی: ۱۸
- اهداف کلی اجتماعی در سیاستهای مسکن: ۲۱
- استانداردهای مسکن با توجه به شرایط متفاوت: ۲۲
- پیامدهای اجتماعی استاندارد مسکن: ۲۴
جدول شماره ۲: شاخصهای اجتماعی ۲۴
-معیارهای ارزیابی اثرات شرایط مسکن بر زندگی خانواده: ۲۵
- نیازهای اجتماعی- روانی: ۲۶
- تأثیر شرایط مسکن بر سلامت روانی کودکان: ۲۷
- تأثیر بهبود کیفیت مسکن بر بهره‌وری: ۲۷
- دورنمای تحول بعد خانوار: ۲۹
- انواع رفتارهای سکونتی در مقابل حداقل فضا: ۳۱
- نیازهای سکونتی در مسکن حداقل: ۳۲
- ویژگیهای سازمان سازمان فضایی خانه های تاریخی: ۳۲
- ویژگیهای فضاهای سکونتی معاصر: ۳۵
- سازمان فضایی خانه‌های معاصر: ۳۷
معیارهایی برای طراحی خانه معاصر: ۴۰
- عرصه‌های زندگی جمعی و خصوصی: ۴۲
- پیوستگی عرصه‌های عمومی و خصوصی: ۴۳
- نیازهای اساسی: ۴۴
- گروه بندی فضاهای مسکونی: ۴۶
- قسمهای تشکیل دهنده مسکن خانوار سنتی ایران: ۴۶
الف) آشپزخانه: ۴۹
- تناسب فضایی و عملکردی: ۵۱
- حداکثر فضای مورد نیاز: ۵۱
- تعیین ابعاد فضاهای مختلف: ۵۲
- انطباق ابعاد با شرایط مختلف: ۵۲
جدول شماره ۵: گونه‌های مسکن (بر حسب ارتفاع در مقابل سطح اشغال) ۵۴
- ۴) آپارتمانهای دارای دسترسی مستقیم: ۵۶
- نیازهای محیطی کودکان در سنین مختلف: ۶۰
- ۲) محیط کالبدی: ۶۱
- محیط کالبدی- شرایط کلی: ۶۲
- ۲) دسترسی به فضای باز – فضای بازی کودکان: ۶۳
- ۳) تفکیک مسیر عبور پیاده از سواره: ۶۴
- ۴) اشراف: ۶۴
- ۵) ایمنی: ۶۵
- روابط همسایگی و تأثیر آن در تقویت نظارت: ۶۶
- استاندارد و مکان‌یابی مراکز عمومی: ۶۹
= تقویت روحیه جمعی و زندگی اجتماعی: ۷۲
= اصول طراحی فضاهای شهری ( برای تسهیل برخورد اجتماعی افراد ) ۷۳
۱- تأمین ایمنی و سهولت دسترسی برای تمام افراد جامعه ۷۳
- اهمیت محیط خارج از بنا: ۷۷
- ۴- تقویت حس ” تعلق به جامعه‌ای با هویت“: ۷۸
- نقش راه‌ها و مسیرها در روابط اجتماعی: ۸۳
- ویژگیهای یک مسیر پیاده: ۸۴
= بخش اول: روانشاسی محیطی: ۸۷
- ارتباط شخصیت و محیط فیزیکی: ۱۰۲
- پنج ارتباط بین محیط و شخصیت: ۱۰۲
- بهبود کیفیت محیط و افزایش فعالیت اجتماعی: ۱۰۷
- ۲- مبلمان و اسباب و اثاثیه: ۱۱۰
- ۳- مصالح و رنگ: ۱۱۲
۴- نور و روشنایی: ۱۱۴
- ۶- گل و گیاه و فضای سبز: ۱۱۵
ادامه جدول شماره ۱۰: ارزش ها و نیازهای زیست محیطی ۱۱۸
ادامه جدول شماره ۱۰: ارزش ها و نیازهای زیست محیطی ۱۱۹
- مطالعات اقلیمی: ۱۲۰
- مطالعات زمین شناسی ۱۲۱
- مطالعات زلزله: ۱۲۲
- بررسی مجموعه های مسکونی در شهر مشهد: ۱۲۴
- بررسی مجموعه های مسکونی در مشهد ۱۲۴
۲- بررسی ویژگیهای اجتماعی- ساکنین: ۱۲۸
« روند طراحی» ۱۳۸
چکیده رساله:
هدف اصلی این رساله، یافتن تأثیر کیفیت محیط زندگی (بطور عام) و کیفیت محیط مسکونی مجتمعهای مسکونی – (بطور خاص) در روحیه افراد و سپس روحیه جمعی ساکنین است.
از ابتدای تاریخ: مسکن بعنوان سرپناه نقش مهمی در زندگی جوامع انسانی بازی کرده است که با پیشرفت جوامع و در روند تکمیلی کارکرد مسکن، عملکردهای دیگری نظیر زنگی اجتماعی، روابط خانوادگی، محلی جهت آسایش روح و روان و تمدید قوا و . . . . به آن افزوده گردید.
در دوره معاصر، در دنیای غرب، پس از جنگ جهانی دوم که با تخریب بیشمار واحدهای مسکونی همراه شد، نیاز به مسکن برای جمعیت زیاد بی‌خانمان باعث شد که دولتها به ساخت مجتمعهای مسکونی روی آورند که بیش از هر چیز، مساله کمیت و پاسخگویی به تعداد بیشتر، در آن مطرح بود.
این مساله، در کشور ما به شکلی دیگر، در حال وقوع است که نشانه های آن به وضوح دیده می‌شود. رشد فزاینده جمعیت در سالهای پس از انقلاب، موجب ایجاد قشر جوان جمعیتی گردیده که از تبعات این رشد فزاینده جمعیت، نیاز به مسکن فراوان است.
اگر چه نرخ رشد جمعیت از ۵/۲ درصد به ۲/۱ رسیده است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که اجرای طرح کنترل جمعیت در کشور هنوز پاسخگوی نیازهای آموزشی و بهداشتی در این زمینه نیست و به دلیل اهمیت موضوع و با توجه به جوان بودن جمعیت، تاکنون کارشناسان بارها در ارتباط با انفجار جمعیت ایران در ده ۸۰ هشدار داده‌اند . چنانکه صندوق جمعیت سازمان ملل متحد پیش بینی می‌کند که جمعیت ایران طی کمتر از نیم قرن آینده از مرز ۱۲۱ میلیون نفر خواهد گذشت . آمار دقیق پیش بینی شده این صندوق جمعیت ایران در سال ۲۰۵۰ میلادی را ۱۲۱ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر اعلام می‌نماید که از جمعیت آلمان، ژاپن و حتی روسیه در زمان مشابه سبقت خواهد گرفت.
این موضع باعث شده است که به نوعی تجربه پس از جنگ جهانی دوم، در ایران در حال تکرار باشد: یعنی ساخت مجتمعهای مسکونی فاقد کیفیت و فقط دارای کمیت.
در این راستا، شناخت عوامل موثر در بهبود کیفیتی مسکن، یکی از مسائلی است که باید به آن پرداخته شود، چرا که تاثیرات آن بطور غیر قابل انکاری در روحیه افراد و نیز روحیه عمومی جامعه، متجلی می‌گردد.
بنابراین در روند مطالعات به مساله مسکن و شاخصهای اجتماعی آن، و کیفیت محیط، تاثیرات روانی محیط بر انسان و نقش مشارکت در بهبود روحیه جمعی ساکنین مجتمعهای مسکونی، پرداخته می‌شود و سپس با ارائه یک جمع بندی و تدوین اهداف کلی و عملیاتی، طراحی یک مجتمع مسکونی با بهره گیری از عوامل موثر محیطی در روحیه جمعی ساکنان، صورت می‌پذیرد.
بخش اول: مسکن، کیفیت و شاخصهای اجتماعی:
مفهوم مسکن:
«مفهوم مسکن، چیزی بیش از یک سرپناه و چیزی بیش از محافظ انسان و فعالیتهایش از گزند عناصر طبیعی است. پاسخ به این سوال که نارساییهای این تعریف کدام است و بیش از این چیست، بسیار دشوار است و با توجه به عواملی نظیر وضعیت اقلیمی، مذهب و گروه قومی، مبلغی از درآمد که باید به هزینه مسکن اختصاص داده شود و نیز گذشته تاریخی فرد در رابطه با مسکن و تمایلات و بینشهای فردی او، تغییر می‌کند. »
- سکونت و سکونتگاه:
«واژه سکونت؛ مفهوم گسترده‌تری از مسکن دارد و منظور آن، مجموعه‌ای از فعالیتهای زیستی خانوار است. فعالیتهای زیستی خانوار، فعالیتهای فردی – جمعی از یک سو و فعالیتهای اجتماعی – اقتصادی را از سوی دیگر، در بر می گیرد. »
«مفهوم سکونتگاه. در برابر مسکن، محلی است که تمامی خدمات و تسهیلات ضروری برای بهزیستی خانواده را فراهم می‌سازد. مانند بهداشت، آموزش، فرهنگ ، روابط اجتماعی، بدون توجه به اهمیت و میزان انجام این خدمات. »
- تعریف سازمان بهداشت جهانی از مسکن:
«سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۶۱، مسکن را بعنوان «محیط مسکونی» ، «محله» ، «محدوده خرد» یا ساخت فیزیکی‌ای که انسان بعنوان سرپناه مورد استفاده قرار می‌دهد، همراه با متعلقات این ساخت از قبیل کلیه خدمات، تسهیلات و ابزار ضروری و وسایل مورد نیاز یا طراحی شده برای سلامت فیزیکی و فکری و بهزیستی اجتماعی خانواده و فرد تعریف کرد. »
در این تعریف ، توجه به پیامدهای مسکن برای ساکنان، جدا از مختصات صرفا فیزیکی، مهم بنظر می رسد. همچنین می‌توان دریافت که به جای کنکاش در خصوصیات صرفا فیزیکی خانه و خصوصیت استفاده کننده، واکنش متقابل بین استفاده کننده و مسکن، نکته مهمی در مشخص کردن شاخصهای اجتماعی بمنظور سنجش پیامدهای مسکن است. بر اثر تحلیل پیامدهای وضع مسکن برای استفاده کننده، شاخصهای اجتماعی مسکنی بدست می‌آید که می‌تواند آسایش فرد را تضمین کند. »
- اهداف کلی مسکن در کشورهای جهان سوم:
«در میان کشورهای شرکت کننده در سمینار مسکن ۱۹۷۵ دانمارک، عمده‌ترین اهداف کلی مسکن به ترتیب زیر بود:
۱) اهداف کمی: میزان ساخت واحدهای مسکونی در طی یک بازه زمانی
۲) اهداف کیفی: اهداف کی مربوط به بهبود کیفیت مسکنهای موجود
۳) اصلاح و بهبود تأسیسات زیر بنایی اجتماعی: یعنی خدمات عمومی از قبیل مدارس، بیمارستانها و مراکز مهد کودک
۴) هدفهای فیزیکی زیربنایی: از قبیل منابع آب، فاضلاب و حمل و نقل (که کمتر مورد توجه قرار گرفته بود.)
۵) اصلاح محیط زیست: در موارد معدودی، به اصلاح محیط عمومی، یعنی هدفی کلی که عناصری از قبیل هوای پاک، فضای باز، میزان تحمل سر و صدا . . . را شامل می‌شود، نیز اشاراتی شده بود.
- روابط متقابل اهداف کلی مسکن و دیگر هدفهای اجتماعی:
«بررسی هفت برنامه توسعه ملی و سی مورد تجارب کشوری ارائه شده در سمینار بین منطقه‌ای جنبه‌های اجتماعی مسکن (۱۹۷۵ – هلت دانمارک) که از چهار منطقه عمده در حال توسعه جهان (آسیا، افریقا، خاورمیانه و امریکای لاتین) فراهم شده بود، نشان داد که گر چه برنامه‌ها، مسائل مربوط به کمبودهای مسکن و برخورد با آنرا در بر می‌گیرند. ولی بسیاری از آنها، اهمیت طرحهای مسکن را در رابطه با دیگر هدفهای اجتماعی یا اقتصادی در نظر نمی‌گیرند. از آنجا که فقط کشورهایی که نسبت به رابطه متقابل هدفهای کلی مسکن با سایر هدفهای کلی اجتماعی، اقتصادی حساسیت دارند. در برنامه‌های توسعه خود برای مسکن حساب خاصی باز می‌کنند، این مسأله واجد اهمیت است.
بعبارت صریحتر، چنین کشورهایی با توجه به هدفهای کلی اجتماعی، هدفهای کلی مسکن ( از قبیل کمیت مسکن. کیفیت مسکن، زیر بنای فنی ، زیر بنای اجتماعی و محیط عمومی) را با هدفهایی از قبیل بهداشت، اشتغال، آموزش و پرورش، تحکیم زنگی خانواده، همبستگی و مشارکت اجتماعی، برابری استاندارد زندگی، رفاه اجتماعی و خدمات عمومی، اتکای به خود و همکاری مقابل، توسعه شهری، رشد جوانان و بویژه کسب برابری، توزیع مجدد درآمد، عدالت اجتماعی و کاهش عدم توازن بین مناطق شهری- روستایی مربوط می سازند. برعکس، کشورهایی که فاقد این حساسیت بوده اند، در برنامه های توسعه خود، برای طرحهای مسکن. نقش ثانوی قایل شده‌اند.»
(( برای دانلود کلیک کنید ))
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
